İstiridye kabuğunda bütün bir deryanın uğultusunu dinlemek mümkündür.
Ney kuru bir kamıştır.
Boş bir boru.
Üflemede hüner var.
Kamış görülür.
Çıkan ses görünmez, duyulur.
Görünmede hüner yoktur.
Görünmiyeni görmede hüner vardır.
Benzinin donduğu, makinanin şuûrsuz döküntü hâline geldiği, insan muvazenesini kaybeder olduğu şartlar altında büyük insan dediğimiz devler görünür.
Bu insanlar masal ile hakikat arasında bir plânda yaşarlar.
Çok eski devirlerin mitolojisi, yalan içinde gizlenmiş büyük gerçeklerin hikâyeleridir.
Görünmeyen bir perde büyük insanı toplumdan ayırır.
Büyük insanları anlatmak güç...
Anlamak daha güç...
Ancak resmini çizer veya söylenenleri kopye ederiz.
İmparatorluklar milletlerin mozaikidir.
Bütün dünya tarihinin ruhu bu mozaik üstünde bulunan büyük insanların tarihidir. Onun için bunlan tetkik birtakım kulak malzemesinden bir filitre yaparak bundan süzülmeleri icap eder...
Görünmeyen bir perdeyi aralayıp büyük bir insanı seyredeceğiz şimdi.
Bu perdenin yanına ne şekilde yaklaşırsan yaklaş.
Hatta öldürmek için yanaş, muhakkak bir şey kazanırsın.
Bu perdenin arkasındaki büyük insan ALLAH vergisi sezişleriyle kahraman bir cömertlik ve asaletle dolup taşan tatlı bir ışık çeşmesidir.
Doğan güneşin ışıkları altında görünen karlı dağlarda nasıl vahşi bir güzellik varsa bir kahramanın yaptığı fedâkârlıkda da aynı derecede cazip bir güzellik vardır. Maden suyunda demirin erimiş olduğu gibi burada beşerî zevkin ve emniyetin en büyüğü duyulur.
Hiçbir şeyde yazılmayan basit görünen boş şeylerde her şeyi bulanlar bunlardır. Nil'i Mısır'dan,
Dicle ve Fırat'ı Mezopotamya'dan,
Seyhan ve Ceyhan'ı Anadolu'dan,
Ganj nehrini Hindistan'dan kaldırın.
Her şey çorak bomboş kalır...
Bu büyük insanları milletlerin içinden tarihten kaldırınız.
Dünya bomboş olur...
Meselâ tarih boyunca Türk neslini savaş meydanlarından hayali olarak kaldırınız. Dünya savaş tarihleri enteresanlığını kaybeder, porsur.
Bütün harpler çıplak bir mahalle kavgası manzarasını alır.
Yukarıdaki ma’lumatı düşünün bu malzeme ile büyük insanın resmini siz çizersiniz.
Porsur : buruşur, özelliğini kaybeder.